Nederlandse identiteit

De Nederlandse Identiteit?: De Nederlandse Kunstgeschiedenis van de jaren zestig tot nu is een interdisciplinair onderzoeksproject van Museum De Paviljoens over Nederlandse kunst van 1960 tot nu met tentoonstellingen, activiteiten en een handboek voor de nieuwste generatie Nederlanders.
Nederland -
Beeld Google Maps
Wat maakt Nederlandse kunst Nederlands? In 1984 zegt Edy de Wilde, voormalig directeur van het Stedelijk Museum in Amsterdam, in een interview in de publicatie 'De Nederlandse identiteit in de kunst na 1945' :
"Een algemeen kenmerk van de Nederlandse cultuur is de geweldige openheid. […] Nederland heeft altijd opengestaan voor invloeden van buitenaf. Niet zo verwonderlijk: de ligging aan zee, de handelsgeest die niet benauwd is met vreemde culturen in aanraking te komen. Daardoor was het mogelijk dat ook in Nederland een frisse bries kon opsteken. We zijn gelukkig niet zo gericht op inteelt van eigen ideeën en gedachten. Wij staan wel open voor buitenlandse stromingen, maar verwerken die ook op onze eigen wijze. In de kunst krijgen zij dan een onmiskenbaar gezicht."
Het identiteitsvraagstuk – “Dé Nederlander bestaat niet” betoogde prinses Maxima in 2007 tijdens de presentatie van een rapport over de nationale identiteit van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) - wordt de laatste jaren urgent aan de orde gesteld. De Nederlandse samenleving is zich meer bewust van de verschillen tussen culturele achtergronden en tradities, en deze verschillen zijn terug te zien in de openbare meningsvorming. De historisch gegroeide nationale identiteit (of: het zelfbeeld dat men heeft) en de verhoudingen tussen verschillende nationaliteiten van dit land verschuiven hierdoor . Gezien het huidige sociaal-politieke Nederland, anno 2009, doet het betoog van De Wilde vertrouwd, maar niet zo Nederland-eigen meer aan:
“[…] hoe open en geïnteresseerd Nederland is naar nieuwe invloeden van buitenaf en de mateloze invloed dit heeft op de Nederlandse kunst.”
Tijd dus om opnieuw de Nederlandse kunstgeschiedenis onder de loep te nemen: in hoeverre redeneren we nog net zoals De Wilde over de Nederlandse kunst? Is er zoiets als ‘Nederlandse identiteit’ te traceren in de Nederlandse kunst? In hoeverre zijn sociaal-maatschappelijke en geografische thema’s zoals immigratie, de stichting van new towns of het veranderende landschap in de Nederlandse kunstgeschiedenis terug te vinden? In hoeverre beïnvloedt het Nederlandse medialandschap het collectief geheugen en (hoe) zien we dit terug in de kunst? In hoeverre kunnen we vanuit het heden een poging doen wellicht over het hoofd geziene thema’s in te brengen, of alternatieve, parallelle, geschiedslijnen toe te voegen aan de chronologische geschiedschrijving van de Nederlandse kunstgeschiedenis?
'De Nederlandse Identiteit?/ Dutch Contemporary?' is een onderzoeksproject van Museum De Paviljoens met tentoonstellingen en activiteiten naar het doorklinken van 'Nederlandse identiteit' in de geschiedenis van de Nederlandse kunst van 1960-nu. Sinds de tentoonstelling Nonlinear Editing (2002) thematiseert Museum De Paviljoens in tentoonstellingen, lezingen en publicaties de Nederlandse identiteit aan de hand van de Nederlandse kunst na 1960. De komende vier jaar wordt dit onderzoek geïntensiveerd in een specifiek programma dat in 2011 – 2012 zal leiden tot een grote eindtentoonstelling en een handboek waarin het onderzoek manifest wordt gemaakt.
Vanuit een interdisciplinaire invalshoek gaat het museum samenwerkingsverbanden aan met universiteiten, middelbare scholen, culturele instituten en musea teneinde een publicatie ‘De Nederlandse Identiteit?: vijftig jaar Nederlandse kunstgeschiedenis’ te maken voor leerlingen van de bovenbouw VO en eerstejaars studenten HBO/ WO. De publicatie is bedoeld als een nieuw handboek voor de hedendaagse Nederlandse kunstgeschiedenis en wil recht doen aan de dynamische ontwikkeling van kunst en cultuur van de Nederlandse samenleving in de afgelopen decennia. Deze publicatie is beschikbaar vanaf september 2011.Heeft u suggesties voor Museum De Paviljoens of wilt u mee discussieren over ‘De Nederlandse Identiteit?’, registreer u met een profiel op www.depaviljoens.nl met (o.a.) het trefwoord ‘identiteit’ en deel artikelen, informatie en communicatie met derden rond dit thema.
1 Geurt Imanse (red.), De Nederlandse identiteit in de kunst na 1945, Meulenhoff, 1984, p. 112 Bron: Leerssen, J. ‘Joep Leerssen over identiteit en verantwoordelijkheid’, Athenaeum Illustre, nummer 12, december 1997, p. 58